Ο Λένιν για τη μετανάστευση

Το Διεθνές Συνέδριο της Στουτγάρδης

….Θα πούμε λίγα λόγια σχετικά με την απόφαση για τον εκπατρισμό και τη μετανάστευση. Και στο ζήτημα αυτό στην επιτροπή έγινε προσπάθεια να υποστηριχθούν οι στενές συντεχνιακές απόψεις και ν' απαγορευτεί η μετανάστευση εργατών από τις καθυστερημένες χώρες (Κίνα κλπ.) Είναι ακριβώς το ίδιο πνεύμα του αριστοκρατισμού μέσα στους προλετάριους μερικών "πολιτισμένων" χωρών, που βγάζουν ορισμένα κέρδη από την προνομιακή θέση τους και γι' αυτό έχουν την τάση να ξεχνάνε τις απαιτήσεις της διεθνούς ταξικής αλληλεγγύης. Μέσα στο ίδιο συνέδριο δεν βρέθηκαν υπερασπιστές αυτής της συντεχνιακής και μικροαστικής στενότητας αντιλήψεων. Η απόφαση ανταποκρίνεται απόλυτα στις απαιτήσεις της επαναστατικής σοσιαλδημοκρατίας.

Γράφτηκε τέλη Αυγούστου 1907 και δημοσιεύτηκε στις 20/10/1907 στην Προλετάρι Νο 17, Άπαντα, τομ. 16 σελ.77

Ο καπιταλισμός και η μετανάστευση των εργατών

Ο καπιταλισμός δημιούργησε μια ειδική μορφή μετανάστευσης των λαών. Οι γοργά αναπτυσσόμενες βιομηχανικές χώρες, χρησιμοποιώντας μηχανικό εξοπλισμό σε μεγάλη κλίμακα και εκτοπίζοντας τις καθυστερημένες χώρες από την παγκόσμια αγορά, αυξάνουν τους εγχώριους μισθούς πάνω από το μέσο όρο και έτσι προσελκύουν εργάτες από τις καθυστερημένες χώρες.

Εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες περιπλανώνται, έτσι, εκατοντάδες και χιλιάδες βέρστια. Ο αναπτυγμένος καπιταλισμός τούς τραβά βίαια στην τροχιά του, τους αποσπά από τις απόμακρες περιοχές στις οποίες ζουν, τους καθιστά κοινωνούς μιας κοσμοϊστορικής κίνησης και τους φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με την ισχυρή, ενωμένη και διεθνή τάξη των εργοστασιαρχών.

Δεν μπορεί να υπάρξει καμία αμφιβολία ότι μόνο η έσχατη ένδεια αναγκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν τη γενέτειρα γη τους και ότι οι καπιταλιστές εκμεταλλεύονται με τον πιο επαίσχυντο τρόπο τούς μετανάστες εργάτες. Αλλά μόνο αντιδραστικοί μπορούν να κλείνουν τα μάτια τους στην προοδευτική σημασία της σύγχρονης αυτής μετανάστευσης των λαών. Η απελευθέρωση από το ζυγό του κεφαλαίου είναι αδύνατη χωρίς την παραπέρα ανάπτυξη του καπιταλισμού και χωρίς την ταξική πάλη που βασίζεται σ’ αυτόν. Και σ’ αυτήν ακριβώς την πάλη τραβάει ο καπιταλισμός τις εργατικές μάζες όλου του κόσμου, ανατρέποντας τις απαρχαιωμένες και ξεπερασμένες συνήθειες της τοπικής ζωής, τους εθνικούς φραγμούς και τις προκαταλήψεις, συνενώνοντας τους εργάτες όλων των χωρών σε τεράστιες φάμπρικες και μεταλλεία στην Αμερική, τη Γερμανία κ.α. Η Αμερική βρίσκεται πρώτη στη λίστα των χωρών που εισάγουν εργάτες. Τα στοιχεία για τη μετανάστευση στην Αμερική είναι τα παρακάτω:

Δεκαετία 1821–30 . . . . . . . 99.000

   ” ”       1831–40 . . . . . . . 496.000

     ” ”       1841–50 . . . . . . . 1.597.000

     ” ”       1851–60 . . . . . . . 2.453.000

     ” ”       1861–70 . . . . . . . 2.064.000

     ” ”       1871–80 . . . . . . . 2.262.000

     ” ”       1881–90 . . . . . . . 4.722.000

     ” ”       1891–1900 . . . . . 3.703.000

Εννιαετία 1901–09  . . . . .    7.210.000

Η αύξηση της μετανάστευσης είναι τεράστια και ολοένα μεγαλώνει. Σε πέντε χρόνια, από το 1905 έως το 1909, ο μέσος αριθμός μεταναστών που εισήλθαν στην Αμερική (γίνεται λόγος μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες) ήταν πάνω από ένα εκατομμύριο άτομα το χρόνο.

Παρουσιάζει ενδιαφέρον, στην περίπτωση αυτή, η αλλαγή του τόπου προέλευσης των μεταναστών που μετοίκησαν στην Αμερική. Έως το 1880 κυριαρχούσε η λεγόμενη παλιά μετανάστευση, δηλαδή η μετανάστευση από τις παλιές πολιτισμένες χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και εν μέρει η Σουηδία. Ακόμη και έως το 1890 η Μεγάλη Βρετανία και η Γερμανία έδιναν περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των μεταναστών. Από το 1880 και μετά υπήρξε μια απίστευτα γοργή αύξηση αυτού του καλείται νέα μετανάστευση, από την Ανατολική και Νότια Ευρώπη, την Αυστρία, την Ιταλία και τη Ρωσία. Ο αριθμός των ατόμων που μετανάστευσαν από αυτές τις τρεις χώρες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει ως εξής:

Δεκαετία     1871–80 . . . . . . . ...201.000

    ” ”          1881–90 . . . . . . . ...927.000

    ” ”          1891–1900 . . . . . .1.847.000

Εννιαετία     1901–09 . . . . . .  . 5.127.000

Έτσι, οι πιο καθυστερημένες χώρες του παλιού κόσμου, εκείνες που περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες διατηρούν υπολείμματα του φεουδαλισμού σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής, υποβάλλονται σε μια, ας πούμε, υποχρεωτική εκπαίδευση στον πολιτισμό. Ο αμερικανικός καπιταλισμός αποσπά εκατομμύρια εργάτες της καθυστερημένης Ανατολικής Ευρώπης (και της Ρωσίας μαζί, η οποία το 1891 έδωσε 594.000 μετανάστες και 1.410.000 στα 1900-1909) από τη μισομεσαιωνική τους κατάσταση και τους μπάζει στις γραμμές της ανεπτυγμένης διεθνούς στρατιάς του προλεταριάτου. Ο Γκούρβιτς, συγγραφέας του εξαιρετικά διαφωτιστικού βιβλίου «Μετανάστευση και εργασία», που κυκλοφόρησε την περασμένη χρονιά στην αγγλική γλώσσα, κάνει ορισμένες πολύ διαφωτιστικές παρατηρήσεις. Ο αριθμός των ατόμων που μετανάστευσαν στην Αμερική αυξήθηκε ιδιαίτερα μετά την επανάσταση του 1905 (το 1905, 1.000.000, το 1906, 1.200.000, το 1907, 1.400.000, το 1908 και το 1909, 1.900.000, αντίστοιχα). Οι εργάτες που είχαν συμμετάσχει σε διάφορες απεργίες στη Ρωσία έμπασαν και στην Αμερική το πιο τολμηρό και πιο επιθετικό πνεύμα της γενικής απεργίας. Η Ρωσία μένει όλο και πιο πίσω, χάνοντας ένα μέρος από τους καλύτερούς της εργάτες σε ξένες χώρες· η Αμερική προχωράει όλο και πιο γοργά, παίρνοντας τα πιο δυναμικά και τα πιο ικανά για εργασία τμήματα του εργατικού πληθυσμού από ολόκληρο τον κόσμο. Η Γερμανία, που συμβαδίζει λίγο-πολύ με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετατρέπεται από χώρα που έστελνε εργάτες σε χώρα που προσελκύει εργάτες από ξένες χώρες. Ο αριθμός των μεταναστών από τη Γερμανία στην Αμερική, ήταν 1.453.000 τη δεκαετία του 1881-1890, αλλά έπεσε στις 310.000 την εννιαετία 1901-1909. Ενώ ο αριθμός των ξένων εργατών στη Γερμανία ήταν, στα 1910-1911, 695.000, και στα 1911-1912, 729.000. Διαιρώντας αυτούς τους μετανάστες ανάλογα με το επάγγελμα και τη χώρα προέλευσης έχουμε τα ακόλουθα στοιχεία:

Ξένοι εργάτες που απασχολούνται στη Γερμανία το 1911-12 (σε χιλιάδες)

                                Γεωργία Βιομηχανία Σύνολο

Από τη Ρωσία            274             34            308

   ”       Αυστρία         101            162           263

   ”     άλλες χώρες       22            135           157

Σύνολο                      397            331           728

Όσο πιο καθυστερημένη είναι μια χώρα, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των «ανειδίκευτων» εργατών γης που προσφέρει. Τα προηγμένα έθνη κρατούν, ας πούμε, τις πιο καλοπληρωμένες δουλειές για τον εαυτό τους, και αφήνουν στις μισοβάρβαρες χώρες τις πιο κακοπληρωμένες. Η Ευρώπη γενικά («άλλες χώρες») δίνει στη Γερμανία 157.000 εργάτες, από τους οποίους πάνω από τα οκτώ δέκατα (135.000 από τις 157.000) είναι βιομηχανικοί εργάτες. Η καθυστερημένη Αυστρία δίνει μόνο τα έξι δέκατα (162.000 από τις 263.000) των βιομηχανικών εργατών. Η πιο καθυστερημένη χώρα απ’ όλες, η Ρωσία, δίνει μονάχα το ένα δέκατο των βιομηχανικών εργατών (34.000 από 308.000). Έτσι, η Ρωσία χτυπιέται παντού και πάντα εξαιτίας της καθυστέρησής της. Όμως, οι εργάτες της Ρωσίας οι οποίοι, σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, όλο και ξεφεύγουν απ’ αυτή την καθυστέρηση και τη βαρβαρότητα, περισσότερο απ’ όλους αντιπαλεύουν αυτά τα «γοητευτικά» χαρακτηριστικά της γενέτειρας γης τους και περισσότερο απ΄ όλους συσπειρώνονται με τους εργάτες όλων των χωρών σε μία και μοναδική διεθνή απελευθερωτική δύναμη. Η αστική τάξη εξωθεί τους εργάτες του ενός έθνους ενάντια στους εργάτες του άλλου έθνους, πασχίζοντας να τους κρατά διχασμένους. Οι ταξικά συνειδητοί εργάτες, κατανοώντας ότι είναι αναπόφευκτο και προοδευτικό το σπάσιμο όλων των εθνικών φραγμών που βάζει ο καπιταλισμός, προσπαθούν να βοηθήσουν τη διαφώτιση και την οργάνωση των συντρόφων τους εργατών που προέρχονται από τις καθυστερημένες χώρες.

«Ζα Πράντου», αρ. φυλ. 22, 29 Οκτωβρίου 1913, Άπαντα τομ. 24, σελ 90-93

Προς τον γραμματέα του Συνδέσμου Σοσιαλιστικής προπαγάνδας

… Στον αγώνας για τον αληθινό διεθνισμό και ενάντια στον "ντζιγκο-σοσιαλισμό" εμείς επισημαίνουμε πάντα στον τύπο μας το ρόλο των οπορτουνιστών ηγετών του Σ.Κ. της Αμερικής που είναι υπέρ του περιορισμού της μετανάστευσης των κινέζων και ιαπώνων εργατών (ιδιαίτερα μετά το Συνέδριο της Στουτγάρδης του 2907 και παρά τις αποφάσεις του). Έχουμε τη γνώμη ότι δεν μπορεί να είναι κανείς διεθνιστής και ταυτόχρονα αν είναι υπέρ αυτών των περιορισμών. Υποστηρίζουμε ότι αν οι αμερικάνοι σοσιαλιστές και ιδιαίτερα οι άγγλοι σοσιαλιστές που ανήκουν σ' ένα έθνος το οποίο κυβερνά και καταπιέζει άλλα έθνη, δεν είναι ενάντια σε οποιουσδήποτε περιορισμούς της μετανάστευσης και ενάντια στην κατοχή αποικιών, αν δεν υποστηρίζουν την πλήρη ανεξαρτησία των αποικιών, αυτοί οι σοσιαλιστές είναι στην πραγματικότητα "ντζιγκο"…

Γράφτηκε ανάμεσα στις 31/10 και 9/11 1915, Άπαντα τομ.27, σελ. 76

Το στρατιωτικό πρόγραμμα της προλεταριακής επανάστασης

… Μπορούμε να απαιτούμε… εξίσωση δικαιωμάτων ξένων και ντόπιων εργατών (ιδιαίτερα σπουδαίο σημείο για εκείνα τα ιμπεριαλιστικά κράτη που όπως η Ελβετία, όλο και σε μεγαλύτερο αριθμό και όλο και πιο ξετσίπωτα εκμεταλλεύονται τους ξένους εργάτες, αφήνοντάς τους χωρίς δικαιώματα)…

Σεπτέμβρης 1916, Άπαντα τομ. 30, σελ 140

Οι αριστεροί τσιμμερβαλντινοί στο ελβετικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα

… 18. Καθιέρωση της αναγκαστικής απόδοσης της ελβετικής υπηκοότητας στους ξένους, χωρίς κανένα έξοδο. Κάθε ξένος που έχει παραμείνει 3 μήνες στην Ελβετία γίνεται ελβετός υπήκοος, εκτός αν για ιδιαίτερα σοβαρούς λόγους ζητήσει αναβολή για όχι περισσότερο από 3 μήνες. Εξήγηση στις μάζες της ιδιαίτερης επιτακτικότητας αυτής της μεταρρύθμισης για την Ελβετία, όχι μόνο από γενική δημοκρατικής άποψη, αλλά και λόγω του ότι οι ιμπεριαλιστικές συνθήκες της Ελβετίας την έχουν κάνει κράτος με το μεγαλύτερο σ' όλη την Ευρώπη ποσοστό ξένων. Το γεγονός ότι οι ξένοι εργάτες δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα και η απομόνωσή τους, ενισχύει και την χωρίς αυτό εντεινόμενη πολιτική αντίδραση και εξασθενίζει τη διεθνή αλληλεγγυή του προλεταριάτου.

…27. Για να μην μένει η αναγνώριση του διεθνισμού από μέρους των ελβετών σοσιαλδημοκρατών κούφια φράση που δεν υποχρεώνει σε τίποτα, γι' αυτό είναι απαραίτητο, πρώτο να παλέψουμε με συνέπεια και σταθερότητα για την οργανωτική προσέγγιση και συγχώνευση των ξένων και των ελβετών εργατών μέσα στις ίδιες ενώσεις, καθώς και για την πλήρη (αστική κι πολιτική) ισοτιμία τους. Η ειδική ιδιομορφία του ιμπεριαλισμού στην Ελβετία συνίσταται ακριβώς στην εντεινόμενη εκμετάλλευση των χωρίς δικαιώματα ξένων εργατών από την ελβετική αστική τάξη που στηρίζει τις ελπίδες της στην αποξένωση των δύο αυτών κατηγοριών εργατών, της μίας από την άλλη….

Γράφτηκε αρχές Νοέμβρη 1916, Άπαντα τομ. 30, σελ. 201, 206